Συντάκτης
Park J et al. J Cataract Refract Surg 2022; 48:100-112
Το άρθρο αυτό διαπραγματεύεται τα χαρακτηριστικά των συσσωρευμένων περιστατικών ενδοφθαλμίτιδος σε επεμβάσεις καταρράκτη. Σε αντίθεση με τα σποραδικά περιστατικά μετεγχειρητικής ενδοφθαλμίτιδος, τα συσσωρευμένα περιστατικά στο ίδιο χειρουργικό κέντρο εγείρουν ανησυχία και συχνά αποδίδονται σε μετάδοση παθογόνων μικροοργανισμών από εξωγενείς παράγοντες. Δεδομένου ότι δεν υπάρχει ομοφωνία όσον αφορά την καλύτερη στρατηγική μείωσης του κινδύνου μόλυνσης, το άρθρο αυτό προσπαθεί μέσα από τη μελέτη της βιβλιογραφίας να αναδείξει τους πιθανούς τρόπους μετάδοσης και τρόπους να μειωθεί ο κίνδυνος των εξάρσεων ενδοφθαλμίτιδος. Συμπεριλήφθηκαν 24 μελέτες με συνολικά 268 οφθαλμούς από το 1990 μέχρι πρόσφατα. Στο σύνολο, 50% των περιστατικών αφορούσαν επεμβάσεις φακοθρυψίας. Ο μέσος όρος εκδήλωσης των συμπτωμάτων από την επέμβαση ήταν 13,4 μέρες (με εύρος από 1,3 έως 46,3 μέρες). Η μέση οπτική οξύτητα στην παρουσίαση ήταν 1.89 logMAR, ενώ στο τέλος της παρακολούθησης η μέση οπτική οξύτητα ήταν 1.87 logMAR. Ήταν σαφώς χειρότερη για τους ασθενείς με διαβήτη. Σε 14 μελέτες ο παθογόνος οργανισμός είχε απομονωθεί με τη Pseudomonas sp. να είναι το πιο συχνό μικρόβιο. Τα βασικά αίτια ενδοφθαλμίτιδας που αναγνωρίστηκαν από τη μελέτη ήταν:
Α. Επιμολυσμένα ενδοφθάλμια διαλύματα: 128 οφθαλμοί μολύνθηκαν από ενδοφθάλμια διαλύματα που χρησιμοποιήθηκαν στην επέμβαση. Ο μέσος χρόνος εμφάνισης συμπτωμάτων ήταν 14.5 μέρες, ενώ η τελική οπτική οξύτητα ήταν 20/500 με 11 οφθαλμούς (11,6%) να καταλήξουν χωρίς αντίληψη φωτός. Δεν είναι ξεκάθαρο πως τα διαλύματα αυτά είχαν επιμολυνθεί, αλλά το πιθανότερο είναι κατά τη διάρκεια της διαδικασίας παραγωγής και ανασύστασης. Το πιο συχνό μικρόβιο που απομονώθηκε ήταν η Pseudomonas sp. Οι συγγραφείς επισημαίνουν ότι ακόμη και τα αποστειρωμένα προϊόντα θεωρητικά μπορεί να ενέχουν κινδύνους και συνιστούν την εξασφάλιση άσηπτων συνθήκων ιδιαίτερα κατά την ανασύσταση φαρμάκων.
Β. Μολυσμένο χειρουργικό περιβάλλον: η υπόθεση που υποστηρίζεται εδώ είναι ότι η λοίμωξη προέρχεται από το σύστημα εξαερισμού του χειρουργείου. Συχνότερα αίτια αποτελούν Pseudomonas, Staphylococcus και είδη Aspergillus. Επισημαίνεται η ανάγκη σωστής συντήρησης των μηχανημάτων εξαερισμού και φίλτρων καθώς και η περιοδική δειγματοληψία.
Γ. Επιμολυσμένα μηχανήματα φακοθρυψίας: Σε αυτήν την περίπτωση η αιτία αποδόθηκε σε επιμολύσμενο tubing του μηχανήματος. Ειδικότερα σε μία μελέτη όλα τα περιστατικά είχαν γίνει με μηχάνημα φακοθρυψίας όπου υπήρχε σύνδεση μεταξύ του irrigation και του aspiration tube. Tο πιο συχνό μικρόβιο ήταν και σε αυτήν την περίπτωση η Pseudomonas. Επισημαίνεται η αναγκαιότητα σωστής αποστείρωσης και αποφυγή χρησιμοποίησης της ίδιας κασέτας σε ασθενείς.
Δ. Επιμολυσμένα χειρουργικά εργαλεία: Ενδοφθαλμίτιδα έχει συσχετιστεί τόσο με χρήση τραυματισμένων εργαλείων που έχουν σαν αποτέλεσμα δημιουργία ανώμαλων τομών και συνεπώς διευκόλυνση της εισόδου μικροβίων στο μάτι, όσο και στην παραμονή ιξωδοελαστικών στα εργαλεία που παρεμποδίζουν τη διαδικασία σωστής αποστείρωσής τους. Και εδώ τονίζεται η χρήση εργαλείων μίας χρήσης.
Ως άλλα σπανιότερα αίτια ενδοφθαλμίτιδος αναγνωρίστηκαν τα επιμολυσμένα αναισθητικά κολλύρια και οι επιμολυσμένοι ενδοφακοί. Σε αυτές τις περιπτώσεις η επιμόλυνση τους θεωρείται ότι συνέβη κατά τη διαδικασίας παραγωγής τους ή λόγω ελλιπούς αποστείρωσης. Περιστατικά, επίσης, αποδόθηκαν σε επιμολυσμένα υγρά κλιβάνων και τολύπια βαμβακιού.
Συμπερασματικά, τα δύο πιο συχνά αίτια συσσωρευμένων περιστατικών ενδοφθαλμίτιδος σε ένα κέντρο είναι τα επιμολυσμένα διαλύματα που χρησιμοποιούνται ενδοφθάλμια και τα μηχανήματα φακοθρυψίας. Όπως επισημαίνεται, ένα πρακτικό πρόβλημα αποτελεί ο καθορισμός του αριθμού των περιστατικών που αποτελούν ένα “endophthalmitis cluster” με βάση το οποίο ένα κέντρο θα κλείσει το χειρουργείο και θα μπει σε διαδικασία διερεύνησης. Σε αυτές τις περιπτώσεις προτείνονται χρήση συγκεκριμένων στατιστικών μοντέλων. Όσον αφορά την πρόληψη, πολύ σημαντική είναι άρτια μέθοδος αποστείρωσης, η χρήση εργαλείων και υλικών μίας χρήσης, η εισαγωγή τακτικών ελέγχων και μέτρων πρόληψης μετάδοσης μικροβίων. Η μελέτη επιπρόσθετα επισημαίνει το πλεονέκτημα της χρήσης μοριακών μεθόδων για την ανίχνευση των μικροοργανισμών.
