Νέες θεωρητικές φόρμουλες υπολογισμού της διαθλαστικής δύναμης του ενδοφακού αναπτύσσονται συνεχώς με τη βοήθεια νέων τεχνολογιών για τη βελτιστοποίηση της μετεγχειρητικής διαθλαστικής ακρίβειας. Η φόρμουλα KANE υπόσχεται μεγαλύτερη ακρίβεια από την πλειοψηφία των υπολογιστικών μεθόδων που χρησιμοποιούνται σήμερα.
Στη σύγχρονη χειρουργική του καταρράκτη η προσέγγιση της επιθυμητής μετεγχειρητικής διάθλασης είναι θεμελιώδης για τη χειρουργική επιτυχία και την ικανοποίηση του ασθενούς. Η ακρίβεια στη μετεγχειρητική διάθλαση συνεχώς αυξάνεται με τη χρήση νέων μεθόδων υπολογισμού της διαθλαστικής δύναμης των ενδοφακών και των νέων εξελιγμένων χειρουργικών τεχνικών. Συνεχείς προσπάθειες γίνονται για να αναπτυχθούν φόρμουλες με μεγαλύτερη ακρίβεια στον υπολογισμό της τελικής διάθλασης του οφθαλμού μετά την επέμβαση του καταρράκτη. Πολλές φορές η πολυπλοκότητα και η μοναδικότητα του κάθε οφθαλμού δυσκολεύουν περαιτέρω την ακρίβεια των μετρήσεών μας. Η δυσκολία στις μετρήσεις και στους υπολογισμούς των κατάλληλων ενδοφακών θα είναι μια καθημερινή πρόκληση στη κλινική πράξη του οφθαλμιάτρου στο μέλλον, ειδικά από τη στιγμή που οι πρώτες γενιές ανθρώπων που υποβλήθηκαν σε διαθλαστικές επεμβάσεις κερατοειδούς, θα ξεκινήσουν να μας επισκέπτονται είτε λόγω καταρράκτη είτε για να απαλλαχθούν από την πρεσβυωπία.
Τα εργαλεία που διαθέτουμε σήμερα για τη μέτρηση και την καταγραφή βιομετρικών δεδομένων είναι καλύτερα από ποτέ, ειδικά με τη χρήση της τελευταίας γενιάς οπτικών βιομετριών που χρησιμοποιούν swept source οπτική τομογραφία συνοχής (SS – OCT) για να συλλέξουν με εκπληκτική ακρίβεια τα δεδομένα τους(1). Στην αγορά αυτή τη στιγμή υπάρχουν 3 μηχανήματα τέτοιας τεχνολογίας, το IOLMaster 700 (Carl Zeiss Meditec), το OA-2000 (Tomey) και το Argos (Movu). Σε περίπτωση που κάποιος δεν έχει πρόσβαση σε μηχάνημα βιομετρίας τελευταίας γενιάς, τα τελευταία χρόνια δοκιμάζονται οι βιομετρίες με μηχανήματα B- OCT πρόσθιου/οπίσθιου ημιμορίου, έχοντας πολύ καλά αποτελέσματα (REVO NX, Optopol Technologies)(2). Ορισμένες νεότερες φόρμουλες για μεγαλύτερη ακρίβεια χρησιμοποιούν δεδομένα Scheimflug τοπογραφίας, τα οποία όμως παρέχονται και από τα μηχανήματα οπτικής βιομετρίας με SS – OCT.
Μια σχετικά νέα φόρμουλα που αναπτύχθηκε το 2017 αξιοποιώ- ντας στοιχεία από περίπου 30.000 περιστατικά, ονομάζεται ΚΑΝΕ και υπόσχεται μεγαλύτερη ακρίβεια ακόμα και από τις φόρμουλες που βασίζονται αποκλειστικά στην τεχνητή νοημοσύνη. Οι δημιουργοί της είχαν ως στόχο να μειώσουν τα σφάλματα που προκύπτουν όταν οι τιμές του αξονικού μήκους των οφθαλμών παρεκκλίνουν κατά πολύ από τις συνηθισμένες, ένα πρόβλημα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε με τις υπάρχουσες φόρμουλες.
Η φόρμουλα ΚΑΝΕ βασιζόμενη στη θεωρία της φυσιολογικής οπτικής, σε στατιστικά μοντέλα και σε τεχνητή νοημοσύνη καταφέρνει να συγκεκριμενοποιήσει περαιτέρω τις προβλέψεις της. Η δημιουργία αυτής της φόρμουλας κατέστη δυνατή με τη χρήση υψηλής επίδοσης υπολογιστικής δύναμης που βρίσκεται στο σύννεφο (cloud – based), δημιουργώ- ντας με αυτόν τον τρόπο έναν εικονικό υπερ-υπολογιστή ικανό να επεξεργαστεί δεδομένα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.
Οι παράμετροι που απαιτούνται για τον υπολογισμό είναι το αξονικό μήκος του οφθαλμού (AL), η δύναμη του κερατοειδούς (corneal power), το βάθος του πρόσθιου θαλάμου (ACD), το φύλο (sex) and η σταθερά Α του εκάστοτε ενδοφακού (A-constant)(3). Σε κλινικές μελέτες μεγάλης κλίμακας που έχουν πραγματοποιηθεί, φαίνεται ότι η φόρμουλα ΚΑΝΕ ήταν ποιο ακριβής σε σχέση με τις νεότερες φόρμουλες Olsen, Barrett και EVO σε οφθαλμούς με μικρά, μεσαία, μεγάλα και εξαιρετικά μεγάλα αξονικά μήκη(4). Ακόμα και σε σύγκριση με τη Hill – RBF 2.0, φόρμουλα που χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) και είναι αποδεδειγμένα ποιο ακριβής από της 3ης γενιάς φόρμουλες, η ΚΑΝΕ δείχνει να έχει μεγαλύτερη ακρίβεια(4, 5). Σε μια από τις τελευταίες μελέτες που δημοσιεύθηκαν στο Journal of Cataract and Refractive Surgery (JCRS), οι ερευνητές θέλησαν να εστιάσουν την προσοχή τους σε πληθυσμό 75 ετών και άνω, αποδεικνύοντας την υπεροχή της KANE όπως και της Barret Universal II έναντι των άλλων στον συγκεκριμένο πληθυσμό(6).
Τα στοιχεία που έχουμε προς το παρόν για τη ακρίβεια της συγκεκριμένης φόρμουλας, αφορούν μονοεστιακούς και όχι premium ενδοφακούς (EDOF, πολυεστιακούς κ.λπ.). Περαιτέρω έρευνα χρειάζεται για να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα της όταν ο χειρουργός επιλέγει άλλο τύπο φακού, ώστε να μπορέσουν στο μέλλον και οι εταιρίες να βελτιστοποιήσουν τις σταθερές των φακών τους για τη συγκεκριμένη φόρμουλα. Επίσης, δεν αναφέρεται στις εργασίες που έχουν πραγματοποιηθεί αν οι οφθαλμοί είχαν υποβληθεί στο παρελθόν σε κάποια διαθλαστική επέμβαση.
Βασικό προβάδισμα των νέων φόρμουλων είναι η αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης και του deep learning (DL), για την εξέλιξή τους με το πέρασμα του χρόνου. Τον Δεκέμβριο του 2020 η Haag Streit προχώρησε στη δεύτερη εξέλιξη/αναβάθμιση της Hill – RBF στην έκδοση 3.0, χωρίς όμως να έχουμε ακόμα στοιχεία για την αποτελεσματικότητά της συγκριτικά με την προηγούμενη έκδοσή της αλλά και την φόρμουλα ΚΑΝΕ.
Μειονέκτημα αποτελεί έως σήμερα η διαθεσιμότητα ενσωμάτωσης των νέων αυτών φόρμουλων στα μηχανήματα βιομετρίας, με εξαίρεση τη φόρμουλα Hill RBF, που είναι διαθέσιμη στο μηχάνημα Lenstar 900 (Haag Streit). Ο χρήστης που θέλει να τις χρησιμοποιήσει θα πρέπει αναγκαστικά να προσφύγει σε κάποια διαδικτυακή πλατφόρμα και να συμπληρώσει χειροκίνητα τα στοιχεία, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα σφάλματος και μειώνοντας την ευχρηστία στην καθημερινή πράξη.
Με τα δεδομένα που έχουμε σήμερα και την εμπειρία των τελευταίων ετών, αντιλαμβανόμαστε ότι με την πάροδο του χρόνου απομακρυνόμαστε όλο και περισσότερο από τις κλασικές οπτικές φόρμουλες και τις αντικαθιστούμε στην καθημερινή πρακτική με πιο πολύπλοκες και ακριβείς φόρμουλες, αξιοποιώντας τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα και πληροφορίες που στο παρελθόν δεν ήταν διαθέσιμα παρά μόνο σε εργαστηριακό περιβάλλον. Η ΚΑΝΕ είναι η τελευταία προσθήκη στο συνεχώς αυξανόμενο αριθμό θεωρητικών υπολογιστικών μεθόδων ενδοφακών και υπόσχεται τα πιο ακριβή αποτελέσματα στη μέτρηση οφθαλμών με ακραίες τιμές αξονικού μήκους σε σχέση με τις υπάρχουσες επιλογές.
Βιβλιογραφία
1 . Y. An, E.-K. Kang, H. Kim, M.-J. Kang, Y.-S. Byun, and C.-K. Joo, “Accuracy of swept- source optical coherence tomography based biometry for intraocular lens power calculation: a retrospective cross–sectional study,” BMC Ophthalmol., vol. 19, no. 1, p. 30, Dec. 2019, doi: 10.1186/s12886-019-1036-y.
2 . B. L. Sikorski and P. Suchon, “OCT Biometry (B-OCT): A New Method for Measuring Ocular Axial Dimensions,” J. Ophthalmol., vol. 2019, pp. 1–10, Aug. 2019, doi: 10.1155/2019/9192456.
3 . B. J. Connell and J. X. Kane, “Comparison of the Kane formula with existing formulas for intraocular lens power selection,” BMJ Open Ophthalmol., vol. 4, no. 1, p. e000251, Apr. 2019, doi: 10.1136/bmjophth-2018-000251.
4 . R. B. Melles, J. X. Kane, T. Olsen, and W. J. Chang, “Update on Intraocular Lens Calculation Formulas,” Ophthalmology, vol. 126, no. 9, pp. 1334–1335, Sep. 2019, doi: 10.1016/j.ophtha.2019.04.011.
5 . K. Darcy, D. Gunn, S. Tavassoli, J. Sparrow, and J. X. Kane, “Assessment of the accuracy of new and updated intraocular lens power calculation formulas in 10 930 eyes from the UK National Health Service,” J. Cataract Refract. Surg., vol. 46, no. 1, pp. 2–7, Jan. 2020, doi: 10.1016/j.jcrs.2019.08.014.
6 . O. Reitblat et al., “Intraocular lens power calculation in the elderly population using the Kane formula in comparison with existing methods,” J. Cataract Refract. Surg., vol. 46, no. 11, pp. 1501–1507, Nov. 2020, doi: 10.1097/j.jcrs.0000000000000308.
