Τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότερες μελέτες αναδεικνύουν τη χρήση του UBM στη διερεύνηση των υπόπτων πρωτοπαθούς γλαυκώματος κλειστής γωνίας, στην εκτίμηση του κινδύνου ανάπτυξης κρίσης οξέος γλαυκώματος, καθώς επίσης και στη διερεύνηση της παθοφυσιολογίας πολυάριθμων οφθαλμολογικών παθήσεων.
Τι είναι το UBM;
Η Υπερηχογραφική Βιομικροσκόπηση (UBM) αποτελεί μια μη επεμβατική μέθοδο απεικόνισης του πρόσθιου ημιμορίου του οφθαλμού χρησιμοποιώντας υψηλές συχνότητες από 35 έως και 100 MHz3. Σε αντίθεση με τη β Υπερηχογραφία (B scan), όπου χρησιμοποιούνται χαμηλότερες συχνότητες (10 MHz), η εξέταση του UBM παρέχει εικόνες με υψηλή ευκρίνεια, ενώ στερείται διεισδυτικότητας και έτσι δεν επιτρέπει την απεικόνιση βαθύτερων δομών του οφθαλμού2.
Συνεπώς, μέσω του UBM είναι δυνατή η απεικόνιση του επιπεφυκότα, του σκληρού, του κερατοειδούς, της ίριδας, του ακτινωτού σώματος, του πρόσθιου θαλάμου, των στοιχείων της γωνίας του οφθαλμού και του φακού3,4.
Τεχνική της εξέτασης
Ο ασθενής βρίσκεται σε ύπτια θέση και γίνεται ενστάλαξη τοπικού αναισθητικού στους οφθαλμούς. Στον ηχοβολέα τοποθετείται ένα ειδικά σχεδιασμένο κάλυμμα στο οποίο έχει γίνει έγχυση φυσιολογικού ορού ή υγρού water for injection (WFI). Η εξέταση γίνεται με τους οφθαλμούς ανοιχτούς. Η σάρωση γίνεται με τον ηχοβολέα εφαπτόμενο κάθετα προς τη ζητούμενη δομή για μέγιστη ανάκλαση6,7(Εικόνα 1).
Εικόνα 1. Τεχνική της εξέτασης. Στον ηχοβολέα τοποθετείται ένα ειδικά σχεδιασμένο κάλυμμα στο οποίο έχει γίνει έγχυση φυσιολογικού ορού ή υγρού water for injection (WFI). (Dada, T., et al., 2024)
Διαγνωστική αξία του UBM
Η εξέταση του UBM επιτρέπει την ποιοτική ανάλυση των οφθαλμολογικών δομών έτσι ώστε να μελετηθεί με ακρίβεια η ανατομία του οφθαλμού ή να αναζητηθεί κάποια συγκεκριμένη παθολογία. Ταυτόχρονα, είναι δυνατή η ποσοτική ανάλυση συγκεκριμένων παραμέτρων τόσο για διαγνωστικούς όσο και για ερευνητικούς σκοπούς.
Παράμετροι μέτρησης
Χρησιμοποιώντας ως οδηγό σημείο τον σκληραίο πτερνιστήρα (scleral spur), είναι δυνατή η ακριβής μέτρηση των ακόλουθων παραμέτρων8,9 (Εικόνα 2).
- ACD (Anterior Chamber Depth): Βάθος του πρόσθιου θαλάμου. Ορίζεται ως η απόσταση μεταξύ του κεντρικού ενδοθηλίου του κερατοειδούς και της πρόσθιας επιφάνειας του φακού.
- AOD 500/750 (Angle Opening Distance): Η κάθετη απόσταση μεταξύ του διηθητικού ηθμού και της ίριδας σε σημείο 500μm και 750μm προσθίως του σκληραίου πτερνιστήρα. Η παράμετρος AOD500 έχει χρησιμοποιηθεί ως παράγοντας κινδύνου ανάπτυξης γλαυκώματος κλειστής γωνίας σε ασθενείς ύποπτους για πρωτοπαθώς κλειστή γωνία (PACS, Primary angle-closure suspects)1.
- ARA (Angle Recess Area): Το τριγωνικό εμβαδόν που περικλείεται μεταξύ της γραμμής AOD και της εσοχής της γωνίας.
- TISA 500/750 (Trabecular Iris Space Area): Το τραπεζοειδές εμβαδόν που περικλείεται μεταξύ της γραμμής του AOD, της πρόσθιας επιφάνειας της ίριδας, του εσωτερικού τοιχώματος της κερατοειδοσκληρικής συμβολής και της κάθετης γραμμής που εκτείνεται από τον σκληραίο πτερνιστήρα προς το επίπεδο του εσωτερικού σκληρικού τοιχώματος έως την αντίθετη επιφάνεια της ίριδας.
- LV (Lens Vault): Η απόσταση κατά την οποία ο φακός προβάλλει προσθίως της κάθετης γραμμής που ενώνει τους δύο σκληραίους πτερνιστήρες. Αποτελεί έναν δυνητικό παράγοντα κινδύνου για την εκδήλωση κρίσης οξέος γλαυκώματος.
- IT 750/2000 (Iris Thickness): To πάχος της ίριδας μετρούμενο στα 750μm και στα 2000μm από τον σκληραίο πτερνιστήρα.
- CBT (Ciliary Body Thickness): To πάχος του ακτινωτού σώματος.
Εικόνα 2. Παράμετροι μέτρησης σε εικόνες UBM. (Chansangpetch S. et al., 2018)
Κλινικές εφαρμογές στο γλαύκωμα
Η εξέταση του UBM αποτελεί ένα πολύ σημαντικό εργαλείο τόσο στη διάγνωση όσο και στη θεραπεία του γλαυκώματος. Πιο συγκεκριμένα, είναι δυνατή η διαφοροδιάγνωση μεταξύ γλαυκώματος ανοιχτής και κλειστής γωνίας, η απεικόνιση του βάθους του πρόσθιου θαλάμου, της μορφολογίας της ίριδας και του ακτινωτού σώματος, του κορικού αποκλεισμού και της διαμόρφωσης ίριδας πλατώ (Εικόνες 3, 4, 5). Όσον αφορά τις αντιγλαυκωματικές επεμβάσεις, παρέχει πληροφορίες τόσο προεγχειρητικά, όσο και μετεγχειρητικά, συμβάλλοντας στον προγραμματισμό της κατάλληλης χειρουργικής τεχνικής και στη διάγνωση ενδεχόμενων επιπλοκών2,7 (Εικόνα 6). Σημαντική είναι, επίσης, η συμβολή του UBM στο συγγενές γλαύκωμα, καθώς είναι δυνατή η απεικόνιση των μορφολογικών χαρακτηριστικών και η κατανόηση του παθοφυσιολογικού μηχανισμού της νόσου10,11.
Οι εικόνες με UBM προέρχονται από περιστατικά της Α’ Πανεπιστημιακής Οφθαλμολογικής Κλινικής του ΓΝΑ «Γ.Γεννηματάς».
Ταυτόχρονα, η εξέταση του UBM αποτελεί ένα σημαντικό μέσο διερεύνησης της υποτονίας, καθώς είναι δυνατή η απεικόνιση του ακτινωτού σώματος (Εικόνα 7).
Εικόνα 3. Ασθενής με κρίση οξέος γλαυκώματος και εικόνα κορικού αποκλεισμού. Παρατηρείται η πρόσθια κύρτωση της ίριδας. (iris bombe)
Εικόνα 4. Ασθενής με στενή γωνία και σύνδρομο ίριδας plateau.(Iris plateau syndrome)
Εικόνα 5. Ασθενής με κύστη του ακτινωτού σώματος που προκαλεί διαμόρφωση ίριδας «ψευδοπλατώ». (Pseudoplateau iris syndrome)
Εικόνα 6. Μετεγχειρητική εικόνα ασθενούς με αντιγλαυκωματική βαλβίδα Ahmed. Ο σωληνίσκος της βαλβίδας έχει τοποθετηθεί μεταξύ της ίριδας και του ενδοφακού (ciliary sulcus).
Εικόνα 7. Ασθενής με χρόνια υποτονία και αποκόλληση ακτινωτού σώματος ύστερα από επέμβαση τραμπεκουλεκτομής. AC: Anterior Chamber (Πρόσθιος Θάλαμος)
Άλλες κλινικές εφαρμογές
Εκτός από την εφαρμογή του στη μελέτη του γλαυκώματος, είναι δυνατή η διερεύνηση παθήσεων του κερατοειδούς και του σκληρού, η διαφοροδιάγνωση όγκων και δυσπλασιών του επιπεφυκότα και η διερεύνηση όγκων της ίριδας και του ακτινωτού σώματος12,13.
Η χρήση του UBM είναι ιδιαίτερα σημαντική στην εκτίμηση των οφθαλμών μετά από τραύμα, καθώς επιτρέπει την απεικόνιση πιθανών κακώσεων, όπως η ρήξη της γωνίας του πρόσθιου θαλάμου, η ιριδοδιάλυση, η παρεκτόπιση ή εξάρθρωση του φακού, η αποκόλληση του ακτινωτού σώματος, η παρουσία υφαίματος και ενός τραυματικού καταρράκτη14 (Εικόνα 8).
Όσον αφορά τις παθήσεις του φακού και της ζιννείου ζώνης, είναι δυνατή η μελέτη των γλαυκωμάτων που σχετίζονται με τον φακό και η διερεύνηση μετατόπισης ενός ενδοφακού, ενώ αποτελεί ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για τη διάγνωση του συνδρόμου UGH (Uveitis Glaucoma Hyphema syndrome)4,7,15 (Εικόνα 9).
Τέλος, ο περιφερικός αμφιβληστροειδής μπορεί, επίσης, να απεικονιστεί με την εξέταση του UBM, καθώς επίσης αποτελεί ένα μέσο εκτίμησης των διαταραχών της ανατομίας του πρόσθιου θαλάμου ύστερα από ένα χειρουργείο υαλοειδεκτομής16 (Εικόνες 10,11).
Συμπερασματικά, η εξέταση του UBM αποτελεί μία σημαντική μέθοδο απεικόνισης του οφθαλμού, όχι μόνο για τη διερεύνηση του γλαυκώματος αλλά και για πολυάριθμες παθήσεις, καθώς μπορεί να θέσει τη διάγνωση σε πολλά διαφοροδιαγνωστικά διλήμματα στην καθημερινή κλινική πράξη.
Εικόνα 8. Ασθενής με κλειστή γωνία λόγω παρεκτόπισης του ενδοφακού ύστερα από τραυματισμό του οφθαλμού.
Εικόνα 9. Ασθενής με σύνδρομο UGH λόγω τοποθέτησης του ενός απτικού του ενδοφακού εκτός του σάκου του περιφακίου, προκαλώντας μηχανική τριβή με την ίριδα.
Εικόνα 10. Ασθενής με αποκόλληση αμφιβληστροειδούς.
Εικόνα 11. Μετεγχειρητική εικόνα του προσθίου θαλάμου ύστερα από χειρουργείο υαλοειδεκτομής λόγω αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς.
Βιβλιογραφία
- Xu, B.Y., et al., Ocular Biometric Risk Factors for Progression of Primary Angle Closure Disease: The Zhongshan Angle Closure Prevention Trial. Ophthalmology, 2022. 129(3): p. 267-275.
- Potop, V., et al., Ultrasound biomicroscopy in glaucoma assessment. Rom J Ophthalmol, 2021. 65(2): p. 114-119.
- Mansoori, T., Qualitative ultrasound biomicroscopy of the normal anterior segment. Indian J Ophthalmol, 2023. 71(5): p. 2323.
- He, M., D. Wang, and Y. Jiang, Overview of Ultrasound Biomicroscopy. J Curr Glaucoma Pract, 2012. 6(1): p. 25-53.
- Henzan, I.M., et al., Ultrasound biomicroscopic configurations of the anterior ocular segment in a population-based study the Kumejima Study. Ophthalmology, 2010. 117(9): p. 1720-8, 1728.e1.
- Coc, I.R., et al., Evaluation of ciliary body cysts in candidates for phakic lens implantation. Int Ophthalmol, 2024. 44(1): p. 402.
- Dada, T., et al., Ultrasound biomicroscopy in glaucoma. Surv Ophthalmol, 2011. 56(5): p. 433-50.
- Chansangpetch, S., P. Rojanapongpun, and S.C. Lin, Anterior Segment Imaging for Angle Closure. American Journal of Ophthalmology, 2018. 188: p. xvi-xxix.
- Riva, I., et al., Anterior Chamber Angle Assessment Techniques: A Review. J Clin Med, 2020. 9(12).
- Janssens, R., et al., Ultrasound biomicroscopy of the anterior segment in patients with primary congenital glaucoma: a review of the literature. Acta Ophthalmol, 2022. 100(6): p. 605-613.
- Drechsler, J., et al., Corneal Structural Changes in Congenital Glaucoma. Eye Contact Lens, 2022. 48(1): p. 27-32.
- Biçer, Ö. and M.B. Hosal, The Diagnostic Value of Ultrasound Biomicroscopy in Anterior Segment Diseases. Turk J Ophthalmol, 2023. 53(4): p. 213-217.
- Pavlin, C.J., et al., Anterior segment optical coherence tomography and ultra- sound biomicroscopy in the imaging of anterior segment tumors. Am J Ophthalmol, 2009. 147(2): p. 214-219.e2.
- Maslin, J.S., Y. Barkana, and S.K. Dorairaj, Anterior segment imaging in glaucoma: An updated review. Indian J Ophthalmol, 2015. 63(8): p. 630-40.
- Wu, N., et al., A novel application of B-ultrasonography at various head positions in the diagnosis of untypical uveitis-glaucoma-hyphema (UGH) syndrome: A case report. Medicine (Baltimore), 2019. 98(2): p. e13891.
- Ünsal, E., et al., Assessment of Anterior Segment Changes in Pseudophakic Eyes, Using Ultrasonic Biomicroscopic Imaging, after Pars Plana Vitrectomy with Silicone Oil or Gas Tamponade. J Ophthalmol, 2016. 2016: p. 8303792.
