Η μελέτη αυτή εστιάζει στην επίδραση των ακτίνων Χ στην οπτική διαπερατότητα του φίλτρου των “yellow-azo dye” ενδοφακών, ύστερα από έκθεσή τους σε κλινικές δόσεις που χρησιμοποιούνται στην απλή ακτινογραφία, στην υπολογιστική τομογραφία και στις ακτινοσκοπικά καθοδηγούμενες διαδικασίες.
Στις μέρες μας, στις οικονομικά αναπτυγμένες χώρες, πραγματοποιούνται περίπου 4.000-6.000 επεμβάσεις καταρράκτη ανά ένα εκατομμύριο πληθυσμού ανά χρόνο και ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί έως το 2030 [1]. Ωστόσο, οι παράγοντες που επηρεάζουν τη μετεγχειρητική «ζωή» ενός ενδοφακού δεν έχουν ακόμη αποσαφηνιστεί πλήρως. Συχνά παρατηρείται θόλωση του οπίσθιου περιφακίου και αποχρωματισμός 2-3 χρόνια μετά την επέμβαση. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία το υλικό του ενδοφακού [2,3], η μέθοδος κατασκευής του (π.χ. χύτευση με έγχυση ή χρήση μικροτόρνου) [4], ή η έκθεση των οφθαλμών στο υπεριώδες φως [5] έχουν συσχετιστεί με μετεγχειρητικές επιπλοκές.
Στην εργασία αυτή μελετήθηκε η επίδραση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας και συγκεκριμένα των ακτίνων Χ στο προστατευτικό φίλτρο των “yellow-azo dye” ακρυλικών ενδοφακών έναντι του επιβλαβούς για τον αμφιβληστροειδή UV-A και μπλε φωτός. Μετρήθηκαν για πρώτη φορά οι μεταβολές στη διαπερατότητα των ενδοφακών ύστερα από την έκθεσή τους σε χαμηλές δόσεις ακτινοβολίας που χρησιμοποιούνται στην κλινική ρουτίνα π.χ. στην απλή ακτινογραφία, στην υπολογιστική (αξονική) τομογραφία και στις ακτινοσκοπικά καθοδηγούμενες διαδικασίες.
Συγκεκριμένα, ενδοφακοί τύπου yellow azo-dye κατασκευασμένοι από συμπολυμερές ακρυλικού/μεθακρυλικού ακτινοβολήθηκαν στο Β’ Εργαστήριο Ακτινολογίας του Πανεπιστημιακού νοσοκομείου ΑΤΤΙΚΟΝ με ακτίνες Χ σε δόσεις εύρους 1.1mGy- 26.5mGy που χρησιμοποιούνται στην κλινική πράξη. Η διαπερατότητα των ενδοφακών μετρήθηκε στο εργαστήριο «Οπτοηλεκτρονική, Laser και Εφαρμογές» του ΕΜΠ με τη χρήση μίας σφαίρας ολοκλήρωσης και ενός φασματομέτρου UV/VIS [6, 7].
Σύμφωνα με τα φάσματα διαπερατότητας των ενδοφακών, στην περιοχή του UV-A η διαπερατότητα των ενδοφακών πριν την ακτινοβόλησή τους είναι σχεδόν μηδενική, λόγω της προστασίας του φίλτρου, στην περιοχή των 380nm έως 550nm αυξάνεται σχεδόν γραμμικά και φτάνει σε ένα πλατό κοντά στο 90% στην περιοχή των 550nm-900nm. Μετά την ακτινοβόληση με ακτίνες Χ, η διαπερατότητα των ενδοφακών αυξάνεται στην περιοχή των 380-450nm και φτάνει πάλι σε ένα πλατό κοντά στο 90% στην περιοχή των 550-900nm (Εικόνα 1). Συγκριτικά, παρατηρείται μία στατιστικά σημαντική αύξηση της διαπερατότητας στην περιοχή του UV-A/μπλε φωτός πριν και μετά την ακτινοβόληση των ενδοφακών. Η διαπερατότητά τους παρουσιάζει γραμμική εξάρτηση με την αύξηση της ακτινοβολίας (Εικόνα 2) στην περιοχή του UV-A.
Εικόνα 1. Φάσμα διαπερατότητας ενός ενδοφακού στην περιοχή των 380 – 900nm πριν και μετά την ακτινοβόληση με δόση 14 mGy.
Εικόνα 2. Ποσοστιαία μεταβολή της διαπερατότητας του κάθε ενδοφακού συναρτήσει της δόσης ακτινοβόλησης στην περιοχή UV, στα 380nm.
Συμπερασματικά, το φίλτρο προστασίας των “yellow-azo dye” ενδοφακών είναι ακτινοευαίσθητο και η ιοντίζουσα ακτινοβολία επιδρά στις οπτικές τους ιδιότητες ακόμη και σε χαμηλές δόσεις ακτινοβολίας. Αυτό θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ως ένας από τους παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τη μετεγχειρητική «ζωή» του ενδοφακού και την ποιότητα της όρασης των ασθενών. Το ιατρικό προσωπικό και οι ασθενείς που φορούν ενδοφακούς και εκτίθενται σε ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διάρκεια διαγνωστικών και θεραπευτικών διαδικασιών, θα πρέπει να ενημερώνονται σχετικά με αυτό. Επιπλέον, άλλοι τύποι υλικών με λιγότερο ακτινοευαίσθητο φίλτρο θα μπορούσαν να αποτελέσουν νέο αντικείμενο έρευνας στον τομέα της κατασκευής των ενδοφακών.
Βιβλιογραφία
- Foster A. VISION 2020: The cataract challenge. Community Eye Health. 2000; 13: 17–19.
- Sen H N, Sarikkola A U., et al. Quality of vision after AMO Array multifocal intraocular lens implantation. J. Cataract Refract. Surg. 2004; 30: 2483–2493 doi: 10.1016/j.jcrs.2004.04.049
- Javitt J C., Steinert R F. Cataract extraction with multifocal intraocular lens im- plantation: a multinational clinical trial evaluating clinical functional, and quality-of-life outcomes. Opthalmology 2000; 107:2040–2048 doi: 10.1016/ s0161-6420(00)00368-7
- Kraff M C, Sanders D, et al. Serial corneal endothelial cell loss with lathe-cut and injection-molded posterior chamber intraocular lenses. J. Am. Intraocul. Implant. Soc. 1983; 93:301–305. doi: 10.1016/s0146-2776(83)80060-3
- Linetsky M, Raghavan CT, et al. UVA light-excited kynurenines oxidize ascorbate and modify lens proteins through the formation of advanced glycation end products: implications for human lens aging and cataract formation. J. Biol. Chem 2014; 289:17111-23. doi: 10.1074/jbc.M114.554410.
- Spyratou E, Antonakos J, et al., “Investigating the Effect of Ionizing Radiation on Intraocular Lenses at Clinical Doses”, Insights Med. Phys. Vol. 2 No. 2: 6. (2017).
- Spyratou E, Kareliotis G, “The effect of ionizing radiation on the UV-blue light protection filter of Intraocular lenses”, 23rd ESCRS Winter Meeting in conjunction with the 33rd International HSIOIRS Meeting, MEGARON Congress Centre, 15- 17 February 2019
